Ofis çalışanlarında bilgisayarla çalışma, uzun süre aynı pozisyonda kalma ve klavye-fare kullanma gibi tekrarlayan hareketler yapılması sonucu sıklıkla görülen rahatsızlıklardan biri de bilek kanalı sendromudur (Karpal tünel sendromu).
Median sinir adını alan bir sinir, el bileğindeki kemik yapıdan oluşan bir kanaldan geçerek parmaklara gider. Bu sinir elde avuç içinin yanı sıra ilk 3 parmağın ve 4. parmağın bir kısmının his duyusunu sağlar. Ayrıca başparmağın ve diğer parmakların hareketlerinin önemli bir kısmını gerçekleştirmesi de yine bu sinir sayesindedir.
Median sinir, üzerindeki bağ dokularının baskısı sonucu kanal içinde sıkışabilir. Bu durumda bu sinirden ele ve parmaklara giden uyarılar zayıflar, yavaşlar ve bazen de hiç uyarı gitmez.
Sinirin bu bölgede sıkışması sonucu bilek kanalı sendromu ya da karpal tünel sendromu olarak adlandırılan yakınmalar ortaya çıkar. Bu rahatsızlık daha fazla kullanılan elde daha sık görülebilmekle beraber her iki elde birden olabilir. Yakınmalar başlangıçta el bileğini yorucu işleri yaptıktan sonra ve gece ve sabaha karşı daha yoğun hissedilir. Ancak rahatsızlık ilerlerse gün içinde de hissedilir.
Bu sendromda önde gelen yakınmalar el bileğinden avuç içine, parmaklara ve önkola yayılan ağrı, parmaklarda uyuşma, karıncalanma, keçelenme hislerdir. Başparmak, işaret parmağı, orta parmak ve yüzük parmağının bir kısmının duyusu azalır.
Parmaklarda şişlik ve gerginlik hissi, ısı farklılığı (parmakları sıcak veya soğuk hissetme), hafif renk değişikliği gibi bulgulara da rastlanır.
Rahatsızlığın ilerlemesiyle beraber, özellikle başparmakta olmak üzere, parmaklarda güçsüzlük ve dolayısıyla elde fonksiyon kaybı ortaya çıkabilir. Kavanoz kapağı açma, düğme ilikleme gibi günlük fonksiyonlar etkilenebilir. İş yapma sırasında eldekileri düşürme görülebilir.
Bu sendromun oluşmasına şeker hastalığı, tiroid hastalığı, artrit, nöropati gibi çeşitli hastalıklar, el bileğinde kırık gibi sorunlar neden olabilir. Gebelikte, menopoz sonrasında ve fazla kilolu kişilerde de bu yakınmalar görülebilir. Kadınlarda daha sıklıkla görülür. Genetik yatkınlık da söz konusudur.
Önemli nedenlerden biri de el bileğini zorlayan ve ardı sıra yapılan hareketlerdir. Özellikle bilgisayarla çalışanlarda, paketleme veya yemek yapma gibi el bileğinin defalarca hareket ettirildiği işlerde çalışanlarda sıklıkla görülür.
Tanı muayene ile konabilir. Ancak kesin tanı EMG denen elektrofizyolojik inceleme ile konur. Bazı özel durumlarda el bileği ultrason veya MR’ı da gerekli olabilir.
Yapılacak tedavi bulguların şiddetine göre değişir.
Gebelikte bulgular doğumdan sonra ortadan kaybolur, genellikle tedaviye gerek kalmaz.
Diğer hafif ve orta şiddetteki olgularda el bileği ateli kullanmak yakınmaları önemli ölçüde azaltmaktadır. Birkaç hafta boyunca özellikle gece kullanılmalıdır. Gündüz ise bu yakınmaları arttıran işleri yaparken ya da sonrasında kullanılması rahatlatıcı olur.
Başlangıç döneminde sinir dokusu üzerindeki baskıyı azaltmak, ağrıları ve uyuşmayı hafifletmek için ilaç tedavisinden yararlanılır.
Tens, ultrason, lazer, mobilizasyon gibi fizik tedavi modaliteleri yakınmaların azaltılmasında etkilidir.
Yakınmaların azalmadığı durumlarda kanal içine kortizon enjeksiyonu uygulanması önemli bir seçenektir. Bu enjeksiyon mutlaka doktor tarafından yapılır.
Ancak, bütün bu tedavilerle yakınmalar geçmezse, kas güçsüzlüğü ve elde fonksiyon kaybı oluşursa ve EMG’de sinirin sıkışma bulguları ağır ise ameliyat gerekli olur. Ameliyatta sinir üzerindeki baskının ortadan kaldırılması amaçlanır.
Her rahatsızlıkta olduğu gibi hastalığın oluşmasını önlemek daha önemlidir. Ofis çalışanının çalışmalarına sık ara vererek kolunu ve el bileğini dinlendirmesi ve germe egzersizleri yapması önerilir. Basit bir germe egzersizi örneği; elinizi önce sıkı bir yumruk yapın, daha sonra yumruğu ve parmakları açarak tüm parmakları her biri ayrık ve yukarı bakacak şekilde düz ve gergin pozisyona getirin, 10 kere tekrarlayın.
Ergonomik düzenlemelere önem verilmesi gereklidir; doğru ve dik pozisyonda oturma, bilgisayar kullanırken el bileğinin doğru pozisyonda (nötral el bileği pozisyonu) tutulması, fare kullanılan elin altına yumuşak destekli bir mousepad kullanması faydalı olur.
İş dışında da germe, güçlendirme ve postür egzersizlerinin yapılması çok yararlı olacaktır.
Dr. Hilal Yıldız
