Bireysel emeklilik otomatik katılım sisteminde (OKS) uygulamasında iki yılı geride kalırken, 1 Ocakta 5 – 9 arası çalışanı olan işyerlerinin de kapsama alınmasıyla son aşamaya geçildi. Uygulamada, ilk aşamada bin ve üzeri çalışanı olan özel sektör şirketleri, 1 Nisan 2017’de memurlar (genel ve özel bütçeli idareler) ve 250-1000 çalışanı bulunan özel sektör şirketleri, 1 Temmuz 2017’de 100 ile 249 çalışanı olan özel sektör şirketleri, 1 Ocak 2018’de mahalli idareler ve KİT’ler sisteme dahil olmuştu. 1 Temmuz 2018’de özel sektörde faaliyet gösteren 10-49 çalışanı olan işyerleri sisteme girmişti. Son olarak da bu yıl 1 Ocaktan itibaren 5-9 çalışanı olan işletmeler sisteme girmeye başladı. Bu arada mevzuat gereği 2017 yılında OKS’de cayma hakkını kullanarak sistemden çıkan bütün katılımcı çalışanlar da 1 Ocak 2019 tarihi itibarıyla sisteme yeniden girme hakkını kazandı. Öte yandan sistemin ilk planlanmasında mevcut durumda 14 milyonun üzerinde çalışanın sisteme dâhil olması hedeflenirken, Emeklilik Gözetim Merkezi’nin (EGM) 28 Aralık 2018 tarihli verilerine göre, sistemde 4 milyon 990 bin 786 kişi bulunuyor. Toplam fon tutarı ise 4 milyar 598 milyon TL’ye ulaştı. OKS’de katılımcı sayısında Ziraat Hayat ve Emeklilik 912 bin 197 katılımcı ile ilk sırada yer alıyor. Onu 596 bin 274 katılımcı ile Halk Hayat ve Emeklilik, 592 bin 706 katılımcı ile Avivasa Hayat ve Emeklilik, 587 bin 408 katılımcı ile Anadolu Hayat ve Emeklilik takip ediyor. Katkı payı tutarında da Ziraat Hayat ve Emeklilik 1 milyar 34 milyon TL ile ilk sırada yer alıyor. Olumlu tarafına bakılmalı OKS’nin geride kalan iki yılında üzerinde en çok konuşulan boyutu sistemden çıkış (cayma) oranlarının beklenenin üzerinde gerçekleşmesi oldu. Kapsama giren işletmelerdeki katılımcıların yüzde 60’ından fazlası cayma hakkını kullanarak sistemden ayrıldı. Bunun nedenleri üzerinde durulurken, uygulamada işveren katkısının olmayışı, kapsama giren çalışanların önemli bir bölümünün önceden zaten BES katılımcısı olması ve hızlı bir şekilde yürürlüğe giren uygulama için yeterince tanıtım ve bilgilendirme çalışmasının yapılamayışı başlıca etkenler olarak gösterildi. OKS’nin iki yıllık genel değerlendirmesi için görüşüne başvurduğumuz sektör yetkilileri, uygulamanın tasarruf açığını giderme yolunda bireyler ve ülke ekonomisi için çok önemli bir fırsat olduğunun altını çizerek, cayma oranına değil, uygulama sayesinde bireysel emeklilik sistemine kazandırılan 5 milyon katılımcıya bakılması gerektiğini vurguluyor. Sektör yetkilileri, dünyadaki uygulamalarda da sistemin zamanla eksikliklerin giderilerek aşama aşama oturduğunu belirtiyor.
Geri dönüşte süre 3 yıla çıktı
Bireysel Emeklilik Sistemi Hakkında Yönetmelik’te yapılan değişiklikle, otomatik katılımda cayma hakkını kullananların, bakanlığın belirleyeceği esaslar dahilinde 3 yıl içinde bir defaya mahsus olmak üzere emeklilik planına tekrar katılmasının yolu açıldı. Değişikliğe göre, Hazine ve Maliye Bakanlığı bu süreyi 1 yıla kadar azaltabilecek veya 5 yıla kadar artırabilecek. Öte yandan çalışan sıfatını haiz olmak kaydıyla 18 yaşını doldurmamış çalışanlar da yönetmelik kapsamında emeklilik planına dahil edilecek. Bu maddeyle otomatik katılımda 18 yaş konusu netleştirilmiş oldu. 506 sayılı kanunun geçici 20. maddesi kapsamında kurulmuş olan sandıkların iştirakçisi olan çalışanlar da 1 Ocak 2019’dan sonraki ilk maaş döneminde sisteme dahil edilecek. Ayrıca söz konusu düzenlemeyle otomatik katılımda planların sayısı esnek tutulurken, operasyonel bazı sadeleştirmelere de gidildi. Yönetmeliğin 8. maddesine eklenen maddelere göre, çalışanların 45 yaşını doldurup doldurmadığının tespitinde, emeklilik planına dahil edilmeleri gereken takvim yılının ilk günü esas alınacak. Bu maddenin yayım tarihi itibarıyla emeklilik planına dahil edilmesi gereken çalışanların 45 yaşını doldurup doldurmadığının tespitinde ise 1 Ocak 2017 tarihi esas alınacak.
