“Esnek ekonomi çalışanları sigorta sektöründen ‘esnek’ poliçeler bekliyor”

Dijital teknolojiler çalışma tarzını kökten değiştirirken birçok iş kolunda mekandan, zamandan ve karşılıklı sürekli yükümlülük ilişkilerinden bağımsız çalışma tarzı yaygınlaşıyor. “Esnek ekonomi” olarak tanımlanan bu yeni çalışma biçimi çalışanlar açısından beraberinde bazı sorunlar da getiriyor. Esnek ekonomide çalışanlar, sosyal güvenlik gibi geleneksel iş güvencelerinden yoksun kalıyor.

Konuya ilişkin olarak Sigorta Dünyası’nın sorularını yanıtlayan KPMG Türkiye Finansal Hizmetler Sektör Lideri Kerem Vardar, sektörün esnek ekonomi mantığına uygun “esnek” ürünlerle bu ihtiyaca yanıt verebileceğini söylüyor. 

Kısaca “esnek ekonomi” kavramından bahseder misiniz?

Esnek ekonomi, bir diğer adıyla “gig ekonomisi”, özellikle Y kuşağının yeni nesil çalışanlarıyla birlikte gelişen çalışma sistemindeki kültürel değişiklikleri yansıtan bir kavram. Geçici pozisyonların yoğunlukta olduğu ve organizasyonların kısa dönemli projeler için bağımsız çalışanlarla anlaştığı serbest piyasa sistemini tanımlıyor. “Gig” kelimesi de belirlenmiş bir süre için yapılan iş anlamına geliyor. Yaygınlaşmakta olan bu sistem maliyet, kalite ve esneklik açısından avantaj sağlıyor. Belirli bir süre için anlaşan sözleşmeli çalışanlar, proje sonrasında ilerleyecekleri yolu, belirli bir işe veya işverene bağlı kalmaksızın kendileri belirleyebiliyorlar.

Esnek ekonomi, çalışan hakları ve sosyal güvenlikte ne gibi güvence eksikliklerini beraberinde getiriyor?

İşveren güvencesi olmadan çalışmak, esnek ekonomide çalışmanın en büyük finansal dezavantajlarından biri olarak görülüyor. İşveren tarafından sağlanan sağlık ve sosyal güvence olmadan çalışmanın yanında, ücretli izin kullanamamaları ve hasta olduklarında çalışamadıkları için para kazanamıyor olmaları esnek ekonomi çalışanlarının yaşadığı finansal zorluklar arasında. Esnek ekonomi çalışanlarına yönelik sigorta paketleri de henüz yaygın değil, bu nedenle bireysel olarak sigorta yaptırmak isteyen çalışanlar ticari sigorta kapsamına girmiyorlar fakat şahsi sigorta yaptırmaları da işlerinden doğabilecek riskleri tamamen kapsamayabiliyor. Bunun yanında esnek ekonomi çalışanları, işveren tarafından sağlanan emeklilik planlarından da faydalanamıyorlar dolayısıyla emeklilikleri için birikimlerini tamamen kendileri yapmak durumundalar.

Sigorta sektörü bunlara hangi sigorta branşlarında, ne gibi ürünlerle güvence sunabilir?

Esnek ekonomi çalışanları, çalışan sınıflandırılmasına dâhil olmadıklarından işveren tarafından sağlanan emeklilik ve sağlık sigortası gibi güvencelere dâhil olamıyorlar. Geleneksel sigorta şirketlerinin fiyatlandırma sistemleri de esnek ekonomi çalışanlarına hitap etmeyebiliyor. Çalışmadıkları dönemleri de kapsayacak şekilde yıllık ödemyapmak istemeyebiliyorlar. Bu nedenle sigorta sektörü, esnek ekonomi çalışanlarına da hitap edecek şekilde bireysel emeklilik veya sağlık güvencesi planları oluşturabilir. Bu planlar mümkün olduğunca kişiselleştirilerek esnek ekonomi çalışanlarını da kapsayacak şekilde genişletilebilir. Ayrıca, esnek ekonomi çalışanlarına özel sigorta paketleri oluşturularak çalışma alanları ve ekipmanları da olası risklere karşı sigortalanabilir.

Sizce bu ürünlerin özelliği ne olmalı?

Esnek ekonomi çalışanlarının sigorta sektöründen en büyük beklentisi, onları da kapsayan poliçeler. Devamlı çalışmayan esnek ekonomi çalışanları için yalnızca aktif oldukları dönemi kapsayacak ve bu dönemlerde ödeme gerektirecek esnek planlar veya aylık abonelik paketleri oluşturulabilir. Aynı zamanda gelişen teknolojiden de faydalanarak yapay zeka (AI), makine öğrenimi, bulut uygulamaları ve Big Data gibi uygulamalar hayata geçirilerek müşterinin davranış ve ihtiyaçlarına hitap eden kişiselleştirilmiş ürünler sunabilirler. Dünyada birçok insurtech girişimi esnek ekonomi çalışanlarına yönelik hizmetler sunuyor, bu hizmetlerinin en önemli özelliği ise planlarının kişiselleştirilebilmesi. Örneğin bazı girişimler, standart paketler sunmak yerine, esnek paketler sunuyor. Bunun yanında yapay zekâ yardımıyla dijital finansal danışmanlık sunup esas emeklilik yatırımlarının miktarını kullanıcıya bırakan hizmetler de mevcut.

Bireysel emeklilik alanında esnek ekonomi emeklilik planları uygulanabilir mi?

Esnek ekonomi çalışanlarının emeklilik için birikim yapmalarının önündeki en büyük engel düzenli bir kazanç elde edememeleri. Her ay ne kadar kazanacakları veya bir işten sonra ne iş yapacakları belli olmadığı için bu çalışanlar, işverenin sağladığı emeklilik fonlarından faydalanamadıkları gibi kendileri birikim yapmakta da güçlük çekiyorlar. Dünyada çeşitli insurtech girişimi sözleşmeli esnek ekonomi çalışanlarına bireysel emeklilik hesapları veya planları sunuyor. Ülkemizde de bireysel emeklilik planlarının esnek ekonomiye adapte edilmesi, esnek ekonomi çalışanlarının emeklilik aşamasında yeterli gelire sahip olabilmesi açısından oldukça faydalı olacaktır.

Dünyada esnek ekonomi çalışanlarına yönelik sigorta ürünleri ve bu alanda önde gelen firmalar hakkında bilgi verir misiniz?

Esnek ekonomiye en uygun sigorta ürünleri, dünya genelinde sayıları giderek artan insurtech girişimleri tarafından sağlanıyor. Büyük ve köklü firmalar da genellikle bu girişimlerle iş ortaklıkları yapıyor veya onları satın almayı seçiyor. Ayrıca, büyük esnek ekonomi işverenleri de doğrudan bu firmalarla iş ortaklıkları kurarak çalışanlarının bu ürün ve hizmetlere daha kolay ulaşmalarını hedefliyor. Örneğin serbest çalışanlara gerekli güvenceleri sağlayabilmek adına kurulan Trupo adlı girişim, RGA (Reinsurance Group of America) ile bir iş ortaklığı kurarak Amerika’nın Georgia eyaletinde yeni bir sigorta poliçesi oluşturdu. Bu poliçeyle sözleşmeli çalışanlar aylık 20 ila 50 Amerikan doları arası bir ödeme yaparak, hastalık durumları bir sağlık raporuyla belgelenirse 12 hafta boyunca aylık gelirlerinin yarısına kadar ödeme alabilecekler.

En büyük esnek ekonomi işverenlerinden biri olarak görülen Uber ise, çalışanlarının emeklilik için daha rahat birikim yapabilmeleri adına bir dijital finansal danışman olan Betterment ile işbirliğini duyurdu. Kullanıcılara yatırım danışmanlığı yanında bireysel emeklilik hesapları da sunan Betterment, kişiselleştirilmiş emeklilik planları oluşturup kullanıcıların biriktirmeleri gereken miktarları belirleyebiliyor. Bu işbirliği sayesinde Uber’in esnek çalışanları ilk yıllarında hesap ücreti ödemeden bireysel emeklilik hesabı açabilecek.

Benzer şekilde, Uber’in rakibi Lyft de Goldman Sachs tarafından satın alınan Honest Dollar girişimiyle bir ortaklık başlattı. Sözleşmeli esnek çalışanlar da düşünülerek geliştirilen Honest Dollar, Lyft çalışanlarına özel indirimlerle bireysel emeklilik hesaplarının yanında finansal eğitimler de sunuyor. Lyft’in aynı zamanda, çalışanlarının sağlık güvencesine daha kolay ulaşabilmeleri için eHealth ile ve ücretsiz veya indirimli yol yardım hizmeti alabilmeleri için de Allstate ile iş ortaklıkları bulunuyor.

Geleneksel sigorta ve bireysel emeklilik şirketleri esnek ekonomiye uyum sağlayabilmek için neler yapmalı?

Sigorta sektöründeki oyuncuların, esnek ekonomi çalışanlarına hitap edebilmek için hızlı, problemsiz ve kısa dönemleri de kapsayacak planlara ihtiyaçları var. Dünyada birçok örneği bulunan insurtech girişimleri geliştirilirken, değişmekte olan çalışma düzeni de göz önünde bulundurularak esnek ekonomi çalışanları da dikkate alınıyor. Bu nedenle geleneksel sigorta şirketlerinin insurtech girişimleriyle işbirliklerini değerlendirmeleri, değişmekte olan piyasaya uyum sağlamalarını hızlandıracak ve kolaylaştıracaktır. Ayrıca, mevcut sigorta poliçeleri de geliştirilip esnek çalışanları da kapsayacak boyuta taşınırken, daha esnek ve kısa vadeli planlar oluşturulup esnek ekonomi çalışanlara daha kullanışlı seçenekler sunulabilir.

KPMG Hakkında

KPMG sigorta sektörüne yönelik denetim, farklı kapsamda aktüeryal hizmetler, UFRS muhasebe, satın alma ve birleşmeler, risk ve sermaye gibi konu başlıklarında hizmet veriyor. Bunların yanı sıra KPMG ekibi, sigorta şirketlerinin BT dönüşüm ile aktüeryal rezerv ve fiyatlama modellemelerinin modernizasyonu gibi konularda da hizmet sunuyor.