Yönetişim ilkelerinin uygulanabilmesi ve istendiği şekilde uygulandığına emin olunabilmesi için risk yönetimi, iç kontrol, iç denetim gibi başlıklarda ele alınabilecek ve iç sistemler diye özetlenen çok sayıda fonksiyonun işler halde olması gerekmekte.
-Orhun Emre Çelik
Yönetişim ilkeleri kurumsallaşmanın ötesinde, halka açık şirketlerin fiili yönetimde söz sahibi olması daha zor olan küçük yatırımcılarının haklarının korunması başta, tüm kurumların daha verimli ve daha iyi yönetilen hale gelmesi çabalarının ve buna bağlı olarak amaca yönelik -kâr, sosyal fayda gibi- sonuçları iyileştirmeyi hedefleyen bakış açısının bir soncu olarak zamanla daha fazla hayatımıza girmiş ilkelerdir.
Bu ilkelerin uygulanabilmesi ve istendiği şekilde uygulandığına emin olunabilmesi için risk yönetimi, iç kontrol, iç denetim gibi başlıklarda ele alınabilecek ve iç sistemler diye özetlenen çok sayıda fonksiyonun işler halde olması gerekmekte.
Bu bakımdan 2008 yılındaki Sigortacılık Kanunu sonrasında yapılan düzenlemeler sigorta sektörünün iç sistemler konusunda somut adımlar atmasının yolunu açan öncü diyebileceğimiz düzenlemelerdi. Çeşitli revizyonlardan geçirilen iç sistemler yönetmeliği 2021 yılında aktüerya fonksiyonunu da kapsayacak ve çok daha detaylı ve yönlendirici düzenlemeler içerecek şekilde yayınlandı.
Sigortacılık ve Özel Emeklilik Düzenleme ve Denetleme Kurumu (SEDDK) bu yönetmelikle bir taraftan aktüerya fonksiyonunu yönetim kuruluna bağlı denetim komitesi seviyesine taşıyarak aktüeryanın şirkette olması gereken özerk konumunu vurgularken, diğer taraftan bilgi işlem süreçlerindeki riskler, acil durum ve felaket yönetim senaryoları gibi konuları da kapsama alarak eksiksiz denebilecek bir içerikte ulaşılması gereken yapıyı çizmiş oldu.
Yönetmelik olsun ya da olmasın bu konuları ele alırken başlangıç noktası kurum tarafından faaliyetlerin nasıl yürütüldüğünün belirlenmesidir. Diğer bir deyişle iş etüdü çalışmalarının gerçekleştirilmesi, süreçlerin ve süreç sorumlularının ortaya konması ve bu süreçlerdeki olası risk ve etkilerin belirlenmesi sağlanmadan sonraki adımların gerçekçi şekilde uygulanması pek mümkün değil.
Süreç analizleri şirketlerdeki her bir birimin katılımını gerektiren bir çalışma. Kuruluş aşamasında kuruluşa ilişkin yoğun koşturmaca yanında süreç analizini yapmak bazı durumlarda süreçler bile henüz tam belirli olmadığı için yeterince verimli olmayabiliyor. Kuruluştan sonra ilk yıllarda genelde az sayıda çalışanın çok sayıda işle ilgilenmesi dolayısıyla bu konulara zaman ayrılamayabiliyor. Daha büyük bir yapıya kavuşulduğunda ise bu sefer de yüksek işlem hacmi ve artan sorumluluklar nedeniyle bu çalışmalar aksayabiliyor. Özetle, kurumun hangi aşamasında olunursa olunsun süreç analizi çalışmaları ancak tüm ekibin ekstra efor vermeyi göze alması ile başarılı bir noktaya gelebiliyor.
Süreçlerin bir kere oluşturulması da yeterli değil. Kurumu yaşayan bir organizma olarak düşündüğümüzde değişen piyasa şartları, değişen mevzuat, teknolojik gelişmeler gibi birçok etken süreçlerin sürekli elden geçirilmesini gerektiriyor. Bunların dokümantasyonu ve risk analizi de ayrı çalışmalar.
Mevcut süreçlerde günümüz hareketli piyasa şartlarına karşı gerekli esnekliği içermeyen uygulamalar ise en iyi ihtimalle şirketlerin fırsatlardan yararlanamaması, kötü ihtimalle ise hantallığın sonucu olarak zamanında müdahale edilmeyen konulardan dolayı zarara yol açacak durumların ortaya çıkması ile sonuçlanabiliyor.
Bilgi işlem sistemlerindeki gelişmelerin getirdiği otomasyon imkânları birçok kontrol ve akış noktasının otomatikleşmesini sağlasa da sigortacılık gerek sigortalı, gerek riske maruz konular, gerekse sigortacı açısından yoğun bir insan emeği gerektiren bir çalışma alanı. Bu da süreçlerde sigortacılık riskleri kadar operasyonel risklerin de özenle ele alınmasını gerektiriyor.
Güncel iç sistemler yönetmeliğine tam uyum çalışmaları sigorta şirketlerine olası eksiklerin giderilmesi ve daha iyi bir yönetişim yapısına kavuşulması için büyük bir imkân sağlıyor. TFRS 17 ile birlikte veri ve sigortacılık süreçleri tarafında var olduğu fark edilen eksiklerin giderilmesi ile birleştiğinde tüm sektör için yorucu ve zaman zaman sancılı olduğunu gördüğüm bu iki değişimin orta ve uzun vadede büyük katkılar sağlayacağı aşikar.
