Sigorta sözleşmeleri ile ilgili gerçek anlamda ilk kapsamlı standart olarak kabul edilebilecek UFRS (Uluslararası Finansal Raporlama Standartları) 17, Ocak 2021’den itibaren geçerli olacak. Konuyla ilgili görüş bildiren Aktüerler Derneği Başkanı Taylan Matkap, 2021’den itibaren geçerli olsa da, şirketlerin 2019 yıl sonundan başlamak üzere UFRS 17’ye uyumlu finansal tabloları hazırlayabilir durumda olmaları gerektiğinin altını çizdi. UFRS 17 ile birlikte sigorta şirketlerinin riskleri ve sundukları ekonomik değerin çok daha şeffaf bir şekilde kıyaslanabileceği finansal tabloların söz konusu olacağını belirten Matkap, “UFRS 17 Avrupa’da halka açık şirketler için zorunlu. Ancak, Türkiye’de de henüz UFRS 17’ye geçiş konusunda net bir süreç belirlenmedi. Hatta geçilip geçilmeyeceğinin bile kararlaştırılmadığının vurgulanması gerek. Ancak her halükarda yabancı ortaklı şirketlerin çoğu, bankalar ile holdinglere konsolide olan sigorta şirketleri bu standardı uygulayacaktır” dedi.
Standartlara geçişte sektörü bekleyen zorluklar
Sektörün yeni standarda geçiş noktasında Avrupa’dan farklılaştığı noktanın Solvency II olacağını ifade eden Matkap bu konuda şunları söyledi: “Solvency II rejiminde çalışan sektörlerin, aralarındaki benzerliklerden ötürü, UFRS 17’ye geçiş aşamasında büyük avantajı olacak. Bizim ise bu konuda birçok uygulamaya en başından adapte olmamız gerekecek. Bir diğer zorluk finansal piyasalarımızdaki dalgalanmaların Avrupa’ya kıyasla daha fazla olması diyebiliriz. Her raporlama döneminde kullandığımız varsayımları güncel piyasa koşulları çerçevesinde belirlememiz gerekecek. Bu da finansal tablolarımıza yansıyan sonuçlarımızın her dönem değişen varsayımlar nedeni ile dalgalanmalar göstermesi anlamına gelecek.”
Bu geçişe dair en belirgin zorluğun UFRS 17’ye uyumlu finansal tablolar çıkartmak için gerekli veri desenini ve sistem altyapısını tasarlayıp kullanıma hazır hale getirmek olacağını da söyleyen Matkap, “Bu bir taraftan yeni bilgi işlem yatırımı anlamına gelebileceği gibi, diğer taraftan şirketlerin aktüerya ekiplerinin büyümesi gereksinimini de beraberinde getirecek” dedi.
Mevcut durumda sektördeki yabancı ortaklı şirketlerin lokal şirketlere göre bir adım önde olduklarını belirten Matkap, “UFRS raporlaması yapmakta olan yabancı ortaklı şirketlerin öyle ya da böyle UFRS 17 kapsamında raporlama yapması gerekecektir. Ayrıca uluslararası piyasalarda yaptıkları işlemler dolayısı ile UFRS finansalları yayınlayan bankaların ve dolayısı ile bunların iştiraki olan şirketlerin de UFRS 17 kapsamında olacağı değerlendirilmektedir. Ancak bunların tamamı Hazine Müsteşarlığı’nın bu konuda yapacağı düzenleme ile netleşecektir” diye konuştu.
UFRS17’de erteleme söz konusu olabilir mi?
UFRS17 sürecinde ertelemeye gidilmesi için şirketler bazında güçlü lobi faaliyetleri olduğunu belirten Matkap bu konuda şöyle konuştu: “Avrupa Finansal Raporlama Danışma Grubu (EFRAG) tarafındaki olası gecikme erteleme sonucunu getirebilir. Finansal Raporlama Konseyi (FRC) tarafından yapılan toplantıda AB onay süreci tamamlanana kadar ertelenmesi gündeme taşınmıştı. Bu yıl 21-22 Haziran’da Uluslararası Muhasebe Standartları Kurulu (IASB) toplantısında geçiş konusunda şirketlerin endişe duyduğu bilgisinin farkında oldukları ve kurul tarafından da konunun takip edildiği belirtildi. Henüz bir ertelenme söz konusu değil, ancak tüm bu gözlemler çerçevesinde gündeme gelmesi sürpriz olmayacaktır. Bizim sektör olarak henüz niyet ettiğimiz ancak başlamadığımızı düşünürsek, 2020’de paralel raporlamaya geçebilir miyiz diye değerlendirmemiz gerekir. Her durumda hazırlıklara başlamamız gerekir.”
UFRS 17 neler getirecek?
Daha şeffaf ve karşılaştırılabilir finansal tablolar oluşturabilmek, UFRS 17’nin bilinen temel çıkış noktası. Uluslararası Muhasebe Standartları Kurulu (IASB) sigorta şirketlerinin finansal performansının daha şeffaf bir şekilde gözlenebileceği ve yine sigorta şirketlerinin hem kendi arasında hem de farklı sektörlerdeki şirketlerle kıyaslanabilir olacağı yeni bir standart sunuyor. Mevcut UFRS 4 ile UFRS 17’nin sigorta sözleşmesi tanımları arasında önemli bir fark yok. Ancak UFRS 4, yerel muhasebe politikalarını belirli şartlar çerçevesinde kabul ederken, UFRS 17 yeni tanımlarla hayatımıza girecek. Sigorta sözleşmelerinin karşılıklarının hesaplanması için tanımlanan “Ölçüm Model”leri ve kârın muhasebeleştirilmesinde değişen gruplama gereksinimlerine
yönelik yaklaşımlar bunlardan en önemlileri.
Bu yaklaşımların uygulanması; ileri aktüeryal modellerin oluşturulmasını, ürünlerin tekil olarak analiz edilip önce özelliklerine, sonra ölçüm modeli sonuçlarına, sonra da başlangıç yıllarına göre gruplanmasını gerektiriyor. Bu da şirketler için daha fazla insan kaynağı ve bilgi işlem yatırımı yapması anlamına geliyor. Finansal tabloların tamamen değişecek olması da şeffaflık ön plana çıkacağı için çok daha derin raporlama gereksinimi ortaya çıkarmış oluyor. Özetle UFRS 17’ye geçişin, şirketlerin aktüerya, muhasebe ve bilgi işlem bölümlerinin bugüne dek görülmediği kadar yakından çalışması ve şirket altyapılarının aktüeryal modeller dikkate alınarak tüm birimler ile birlikte baştan tasarlanması anlamına geldiğini de söyleyebiliriz.
Filin şekli hususundaki ihtilâf
UFRS 17’yi herkesin farklı açıkladığını düşünen Matkap, konuyu açıklamak için Mesnevî-i Şerif’teki hikayeye başvuruyor:
Hintliler karanlık bir ahıra bir fil getirip halka göstermek istediler. Hayvanı görmek için kapkaranlık yere bir hayli adam toplandı. Fakat ah
ır o kadar karanlıktı ki gözle görmenin imkânı yoktu. Göz gözü görmeyecek kadar karanlık yerde file ellerini sürmeye başladılar. Birisi eline hortumunu geçirdi, “Fil bir oluğa benzer” dedi. Başka birinin eline kulağı geçti, “Fil bir yelpazeye benziyor” dedi. Bir başkasının eline ayağı geçmişti, dedi ki: “Fil bir direğe benzer.” Bir başkası da sırtını ellemişti, “Fil bir taht gibidir” dedi. Herkes neresini ellediyse, fili ona göre anlatmaya koyuldu: Birisi dal dedi, öteki elif. Ama hepsinin elinde bir mum olsaydı, sözlerinde aykırılık olmazdı. İşte o mum “Aktüerya”dır.”
