17 Ağustos depreminden sonra yayınlanan ilk sayımızda, yazarımız Cengiz Akatlı, 1992 Erzincan depreminden ders alınmadığını Prof. Dr. Uğur Ersoy’un sözleriyle aktarıyor. Ersoy, “Bu deprem bizlere acaba ders olacak mı” diye sorduktan sonra cevabı da kendi veriyor: “Geçmiş depremlerden en ufak bir ders almadığımıza göre, bundan sonra niçin alalım?” Akatlı ve Ersoy haklıydı; ders almadık ve 6 Şubat 2023 depreminde 50 binden fazla insanımızı kaybettik.
Bu sayımızın Arşivden sayfası için 17 Ağustos Depreminin ele alındığı Ağustos 1999 sayımıza gittiğimizde, yazarlarımızdan Cengiz Akatlı’nın dikkat çekici ve günümüze de ışık tutan yazısıyla karşılaştık. Akatlı “Marmara Depremi” başlıklı yazısında, 1992 yılında yaşanan Erzincan depremini değerlendiriyordu. Yazarımızın burada göstermeye çalıştığı, bu tip felaketlerden ders almadığımızdı:
1992 depremi: “Takdiri ilahi”
“Devletin yüksek katlarındaki bir yetkili Erzincan depremi için takdiri ilahi dedi. Deprem takdiri ilahi olabilir ama bu çapta can kaybı ve maddi hasar kesinlikle takdiri ilahi olamaz. Erzincan’da depreme dayanması olanaksız binaları biz oluşturduk, inanılması güç hataları büyük bir umursamazlıkla biz yaptık. Bunlardan Tanrı’yı sorumlu tutamayız. Bu deprem bizlere acaba ders olacak mı? Açık söylemek gerekirse fazla umutlu olunmamalı. Geçmiş depremlerden en ufak bir ders almadığımıza göre, bundan sonra niçin alalım?”
Cengiz Akatlı, yukarıdaki satırları kendisi yazmamış, ODTÜ öğretim üyelerinden Prof. Dr. Uğur Ersoy’dan alıntılamış. Akatlı alıntıyı yaparken Erzincan yerine noktalar koymuş. Bunun sebebi ise o tarihten yedi yıl önce Erzincan depremi için söylenenlerin Marmara depremi için de aynen geçerli olması.
653 kişinin hayatını kaybettiği, 3850 kişinin yaralandığı, 8057 binanın farklı şiddetlerde hasar gördüğü 6,8’lik Erzincan depreminden sonra 17 Ağustos 1999 depremi yaşandı. 7,4 büyüklüğündeki bu depremde 18 bin kişi can verirken, 49 bin kişi yaralandı, 285 bin konut, 43 bin işyeri hasar gördü. Bu sonuçlar toplumca ders çıkarmadığımızın bir göstergesi. Geçtiğimiz ay yaşanan ve trajik sonuçlara neden olan Kahramanmaraş depremleri ise hâlâ ders çıkarılmadığının söze yer bırakmayan daha da acı bir göstergesi oldu. Zira 6 Şubat depremleri 7 bine yakın can kaybının olduğu Suriye ile birlikte 50 binin üstünde insanın ölümüne neden oldu.
Sonuç olarak 6 Şubat 2023 depremi için de 1992 yılında olduğu gibi “takdiri ilahi” dendi. Bu da ders çıkarılmadığının başka bir göstergesi olarak tarihe geçti.
Bu tespitler 2023’te değil, 1992’de yapılmış
Prof. Dr. Uğur Ersoy’un 1992 Erzincan depremi için yaptığı değerlendirmeyi, günümüz için de ne kadar geçerli olduğunu göstermek ve nasıl ders alınmadığını tarihe not düşmek için paylaşıyoruz: “Betonarme yapılarda gördüğümüz hasarın tümü ve hasar gören bina oranı bu ülkenin mühendisleri olarak bizleri utandırdı. Bu hataları daha önceki depremlerde de gözlemlemiştik ve aynı tür hataların çevremizde her gün büyük bir umursamazlıkla tekrarlandığını görüyorduk. Öğrenmek için hiçbir gayret sarf etmeyen meslektaşlarımız, yönetmeliği bile hiçe sayarak yanlış ve tehlikeli uygulamalara devam ettiler ve hâlâ da ediyorlar.”
